Neem tegengaan voedselverspilling op in het omgevingsprogramma

Welke soorten omgevingsprogramma’s zijn er?

Er zijn vier varianten van omgevingsprogramma’s:

1. Verplichte programma’s op grond van EU-wetgeving (artikel 3.6 t/m 3.9 Ow). Een voorbeeld is het Actieplan Geluid dat het Rijk en elke provincie of gemeente moet vaststellen.

2. Verplicht programma bij (dreigende) overschrijding omgevingswaarden. Wanneer de overheid een omgevingswaarde heeft vastgesteld en deze wordt niet gehaald of het is aannemelijk dat deze niet gehaald wordt, dan moet de overheid een programma opstellen met maatregelen zodat er nog wél aan de omgevingswaarde kan worden voldaan.

3. Programma met programmatische aanpak. Dit is een vrijwillig in te zetten programma, dat bedoeld is voor gebieden waarvoor omgevingswaarden gelden die onder druk staan. Hierbij is altijd sprake van een combinatie van een programma met regels. De regels komen in het omgevingsplan, omgevingsverordening of het Besluit kwaliteit leefomgeving.

4. Het vrijwillige programma (artikel 3.4 Ow). Dit programma is dus niet verplicht en komt voort uit de behoefte van een bestuur zelf.

Voedselverspilling tegengaan kan onderdeel zijn van een vrijwillig omgevingsprogramma met het thema duurzaamheid. Je kan ook een vrijwillig omgevingsprogramma opstellen specifiek voor het thema voedsel.

Hoe kun je een omgevingsprogramma toepassen?

Met een vrijwillig omgevingsprogramma kun je invulling geven aan de ambitie om voedselverspilling tegen te gaan. Dit kan zowel met juridische als niet-juridische maatregelen. In het omgevingsprogramma kunnen bijvoorbeeld locaties worden aangewezen waar ruimte is voor stadslandbouw, moestuinen of buurtkeukens. Deze maatregel kan juridisch geborgd worden in het omgevingsplan. Een ander voorbeeld is de doelstelling om in een bepaald aantal jaar voedselverspilling bij huishoudens en horecabedrijven met een bepaald percentage te verminderen. Een andere maatregel is dat de gemeente campagnes gaat voeren om bewustwording bij burgers/consumenten te vergroten om voedselverspilling te verminderen. Of de gemeente regelt dat bedrijven informatie kunnen inwinnen over het tegengaan van voedselverspilling, bijvoorbeeld via een informatieloket.

Uit de praktijk

Het omgevingsprogramma is als nieuw instrument Omgevingswet opgenomen en bestond daarvoor nog niet. Er zijn daarom in de praktijk nog geen voorbeelden gevonden van omgevingsprogramma’s specifiek gericht op voedselverspilling. Er zijn wel programma’s gericht op het verminderen van afval. Dat kan ook voedselverspilling tegengaan.

Juridische toelichting

Volgens artikel 3.4 Ow kunnen zowel het Rijk, de provincie als de gemeente programma’s vaststellen voor de uitwerking van hun beleid en het treffen van maatregelen om aan een of meer omgevingswaarden te voldoen. In de gemeente wordt het programma vastgesteld door het college van burgemeester en wethouders. In de provincie door Gedeputeerde Staten.